علی‌اصغر۲، گردان، گردانی از لشکر ۸ نجف اشرف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از استان زنجان.

پیشینه: بعد از عملیات والفجر ۸ و تثبیت خط فاو، فرماندهی نیروی زمینی، پدافند خط لشکر ۸ نجف را به خود یگان واگذار کرد، ازاین‌رو، فرمانده لشکر طبق دستورالعمل، یک‌سوم از تجهیزات واحدهای پشتیبانی رزم و خدمات رزم را در محور پدافندی یگان در فاو نگه داشت و بقیه را به عقبه (پادگان انبیا در شوشتر) انتقال داد. سپس سازماندهی یگان را برای عملیات بعدی آغاز کرد. باتوجه به کمبود نیرو، طی ابلاغ فرماندهی کل سپاه، مسئولیت تأمین بخشی از نیروی یگان برعهدۀ استان‌های زنجان و قزوین بود (زمانیان، ص ۲۷۵). لذا، تعدادی از نیروهای زنجان از لشکر ۳۱ عاشورا به لشکر ۸ نجف اشرف پیوستند و در دو گردان علی‌اصغر(ع) و امام سجاد(ع) سازماندهی شدند. گردان علی‌اصغر(ع) سازمان خود را در قالب گردان پیاده با سه گروهان تکمیل کرد و آموزش‌های لازم را برای آماده‌سازی نیروها برای شرکت در عملیات آینده در پادگان انبیای لشکر در شهر شوشتر به آموزش‌های پیش از عملیات گذراند که طبق طرح مانور اولیه در طرح‌های آموزشی بیشتر آنها آبی-خاکی بودند. رودخانۀ شوشتر از نزدیکی پادگان لشکر عبور می‌کرد، به همین دلیل بیشتر تمرینات در این رودخانه انجام می‌شد (رستمی، ص ۲۲۲؛ زمانیان، ص ۲۷۵).

این گردان بعد از قرار گرفتن در سازمان رزم لشکر ۸ نجف اشرف در سه عملیات آفندی شرکت داشت:

عملیات کربلای ۴ (3 دی ۱۳۶۵): که در جبهۀ جنوبی (شلمچه) با رمز محمد رسول‌الله(ص) به‌منظور تصرف ابوالخصیب و محاصرۀ نیروهای مستقر در شبه جزیرۀ فاو و تهدید بصره از جنوب انجام شد (سمیعی، ص ۳۳۱؛ جعفری، ص ۱۳۲؛ رشید، ص ۷۶)، لشکر ۸ نجف اشرف که زیر امر قرارگاه کربلا قرار گرفته بود، مأموریت داشت به جزیره ام‌الرصاص تک کند و مأموریت خود را تا تصرف جاده فاو- بصره ادامه داده و آماده باشد بنابه دستور، تک را به سمت بصره ادامه دهد (زمانیان، ص ۲۷۲).

کلیۀ واحدهای رزم و پشتیبانی تا ۲۴ ساعت پیش از عملیات در موقعیت بنی‌هاشم (خرمشهر) مستقر شدند. نیروهای گردان علی‌اصغر(ع) در دوم دی (یک شب قبل از شروع عملیات) در کامیون‌های روبسته از مسیر آبادان وارد خرمشهر شده و در یکی از ساختمان‌های بانک صادرات مستقر شدند. در آنجا کانالی کنده شده بود که حدود سیصد متر طول داشت. نیروهای گردان باید از طریق آن کانال تا رودخانۀ اروند می‌رفتند و در آنجا سوار قایق‌ها می‌شدند (رستمی، ص ۲۲۱). مأموریت گردان علی‌اصغر(ع)، عبور از خط حد لشکر انصارالحسین(ع) همدان بعد از شکسته شدن خط توسط گروهان‌های غواص و گسترش در عمق منطقه بود (همو، ص ۲۲۲). اما چند ساعت بعد از به آب افتادن غواص‌ها، طبق تصمیم فرماندهی عملیات، به ما ابلاغ شد که: سعی کنید نیروهایتان را از خرمشهر بیرون بکشید (همو، ص ۲۲۵).

پس از عقب‌نشینی نیروها، خط پدافندی همچنان در اختیار لشکر بود. گردان‌های پیاده که در عملیات شرکت کردند به مرخصی فرستاده شدند و بقیه گردان‌ها در خرمشهر و عمده نیروها و تجهیزات واحدها با رعایت مسائل ایمنی به مقر حمزه در ۱۱ کیلومتری خرمشهر انتقال یافتند. بخشی از نیروها به پادگان انبیا شوشتر و تعدادی از واحدها نیز برای تقویت خط پدافندی به فاو اعزام شدند (زمانیان، ص ۲۸۰).

سازمان گردان در این عملیات عبارت بود از:  فرمانده گردان ابراهیم‌اژدر رستمی، جانشین گردان جمال پرستار، معاون اول محمد اسماعیلی (همو، ص ۲۱۹)، فرماندهان گروهان‌های ۱ - 3 عبارت بودند از مسعود مقیمی، جانشین وهاب کاظم‌پور؛ اکبر حمدی، جانشین سیدمسعود حسینی؛ مجید نظری، جانشین خلیل نوروزی (مقیمی، یادداشت، ص ۲).

عملیات کربلای ۵ (19 دی ۱۳۶۵): که در جبهۀ جنوبی (شلمچه) با رمز یا زهرا(س) به‌منظور تصرف شلمچه و پیشروی به سوی بصره انجام شد (سمیعی، ص ۳۳۸؛ جعفری، ص ۱۳۳؛ رشید، ص ۷۷)، لشکر ۸ نجف اشرف در صورت موفقیت عملیات می‌بایست در مرحلۀ دوم با عبور از خط لشکر ۱۰ سیدالشهدا تک کند، از کانال ۹ پل در شمال پنج‌ضلعی تا پل تقاطع جادۀ شلمچه و نهر دوعیجی را تصرف و با لشکر ۱۴ امام حسین در راست (غرب) و لشکر ۱۷ علی‌بن‌ابیطالب در چپ (شرق) الحاق کند. سپس آماده باشد بنابه دستور در مرحلۀ سوم تک را به سمت غرب ادامه دهد و با تصرف مقر لشکر ۱۱ عراق، مواضع نونی‌شکل و قسمتی از جاده شلمچه، پس از احداث خاکریز در غرب نهر جاسم، پشت آن پدافند کند و آمادۀ ادامۀ عملیات به سمت غرب باشد. در مرحلۀ چهارم در صورت فراهم‌شدن شرایط، با پیشروی به سمت غرب، قسمتی از کانال دو ردیفی را تصرف و پشت آن پدافند کند (زمانیان، ص ۲۸۶).

گردان علی‌اصغر(ع) زیر امر تیپ نبی‌اکرم(ص) بود که فرماندهی آن را محمود عباسی با قائم‌مقامی رسول وزیری برعهده داشتند (رستمی، ص ۲۳۵) و با همان ساختار سازمانی قبلی، در عملیات حاضر شدند (مقیمی، یادداشت، ص ۲). در طرح عملیات مقرر شده بود که دو گروهان ۱ و ۲ با فرماندهی مسعود مقیمی و ناصر حمدی عمل کنند و گروهان ۳ با فرماندهی مجید نظری پشتیبان باشد. اگر پل‌های نوک کانال ماهی پاک‌سازی شد که هیچ، در غیر این صورت گروهان ۳ مأمور می‌شد تا جلوتر عمل کند (رستمی، ص ۲۳۸).

نیروهای گردان از حدود ۲۴ ساعت پیش از عملیات، به پشت دژ مرزی ایران در شلمچه منتقل شدند. با توجه به وضعیت یگان‌های عمل‌کننده در مرحلۀ اول، به یگان‌های لشکر ۸ نجف دستور داده شد از شمال پنج‌ضلعی وارد عمل شوند. بلافاصله لشکر ۸ نجف اشرف با قایق از آ بگرفتگی شمال‌شرقی کانال ۹ پل وارد منطقه شد. ساعت ۲۰ مورخ ۱۹ دی ۱۳ ۶۵ ، بنابه دستور احمد کاظمی مرحله دوم عملیات آغاز شد (زمانیان، ص ۲۸۸). پل‌هایی روی کانال‌های آبی ساخته شده بود. عبور از بین پل‌ها امکان‌پذیر نبود و نفرات مجبور بودند از روی همین پل‌ها عبور کنند، اما عراق در آن سوی پل‌ها مقر زده بود تا از عبور نیروها جلوگیری کند (رستمی، ص ۲۳۹). گردان علی‌اصغر(ع) به فرماندهی ابراهیم‌اژدر رستمی با عبور از پل اول کانال ۹ پل و حرکت به سمت غرب و جنوب، پاک‌سازی قوای دشمن را که آن سوی پل‌ها مستقر بودند شروع کرد (زمانیان، ص ۲۸۷-288)، مقرهای پشت سه پل اول را گرفت، در مقر چهارم مقاومت زیادی نبود و به‌آسانی تصرف شد ولی روی پل پنجم مقاومت بسیار سنگین بود و احتمال می‌رفت نیروهای زیادی در مقر پنجم باشد. گروهان اول به فرماندهی مقیمی وارد عمل شد و با تشخیص اینکه این مقر برنامۀ دفاعی مشخصی ندارد و شناسایی محلی که مین گذاری نشده، وارد مقر شدند و بعد از دو ساعت، مقر را تصرف کردند و تعداد قابل‌توجهی از نیروهای دشمن را به‌اسارت درآوردند (رستمی، ص ۲۴۰-241). گردان بعد از چند روز پدافند در منطقه، مسئولیت پدافند را به گردانی از لشکر ۱۴ امام حسین سپرد و به مقر موقت لشکر در پنج‌ضلعی به عقب نشست (همو، ص ۲۴۷-248).

عملیات کربلای ۸ (18 فروردین ۱۳۶۶): که در جبهۀ جنوبی (شلمچه) و با رمز یا صاحب الزمان(عج) با هدف تأمین کانال زوجی و توسعۀ منطقۀ تصرف شده در غرب کانال پرورش ماهی انجام شد (سمیعی، ص ۳۹۱؛ جعفری، ص ۱۳۷؛ رشید، ص ۷۹)، تیپ ۸ نجف اشرف تحت امر قرارگاه قدس بود که مأموریت آن در محور اول یعنی آب‌گرفتگی شمال پاسگاه بوبیان تعریف شده بود. لشکر ۸ نجف اشرف در مرحلۀ اول و دوم در احتیاط قرارگاه کربلا و در مرحلۀ سوم و چهارم تحت امر قرارگاه کربلا، در شمال جادۀ شلمچه وارد عمل شد (زمانیان، ص ۳۰۲).

گردان علی‌اصغر(ع) پس از عملیات کربلای ۵ و گذراندن مرخصی، مجدداً به منطقه بازگشت و با سازماندهی جدید، زیر امر لشکر ۸ نجف اشرف خود را برای عملیات آماده کرد. سازمان گردان در این عملیات عبارت بود از: فرمانده گردان ابراهیم‌اژدر رستمی، جانشین جمال پرستار، معاون اول ایوب بازرگان، فرماندهان گروهان‌های ۱ – 3 به ترتیب اکبرحمدی، وهاب کاظم‌پور و جلال قربانی، جانشینان گروهان‌ها محمود خیبرشکن و حسین زلفخانی (مقیمی، یادداشت، ص ۳).

به گفته ابراهیم اژدر رستمی، در این عملیات نیروهای پیاده را جلو می‌فرستادند. لودرها و بولدوزرها هم می‌آمدند و خاکریز می‌زدند تا نیروها در یک خط مستقیم بتوانند جلوی عراق را بگیرند(رستمی). کربلای ۸ تکمیل‌کنندۀ کربلای ۵ بود که برای روحیه‌دادن به نیروهای خودی، تضعیف نیروهای عراق و تثبیت اراضی تصرف‌شده انجام شد. بیشتر کارها هم حفاظتی بود؛ یعنی لودرها و بولدوزرهای سنگرسازان بی‌سنگر خاکریز می‌زدند و خط پدافندی را تکمیل می‌کردند تا نیروهای خودی بتوانند پشت آن‌ها قرار بگیرند و وظایف پدافندی را انجام دهند. احداث این خاکریز چند کیلومتری در دستور کار بود که یک هفته هم طول کشید، اما به علت آتش سنگین دشمن نتوانستند آن قسمت را وصل کنند. گردان علی اصغر۲ باید جلوتر می‌رفت و می‌جنگید تا نیروهای جهاد بیایند و این قسمت را وصل کنند، ولی روبروی تمام استحکامات، نهرهایی نونی‌شکل بود که نیروها باید از آن‌ها عبور می‌کردند (رستمی).

در جناحین سمت راست گردان، لشکر ۴۱ ثارالله و لشکر ۱۷ بودند، اما سمت چپ که به طرف بصره بود، هیچ یگانی نیامده بود. قرار بود به خاکریز بزنند و تا جاده تعاون بیایند، اما این قسمت وصل نشده بود. یک هفته طول کشید و هر لودر یا بولدوزری که می‌رفت خاکریز بزند، از کار می‌افتاد. یک کانال از کانال‌های عراقی بود که بیشتر از یک نفر نمی‌توانست تردد کند. بچه‌ها مستقیم از این کانال به خاکریزهای عراقی‌ها می‌رفتند. تقریباً هنگام غروب عقب میکشیدند تا یگان‌ها عوض شوند. عراق در همان فرصت داخل کانال را به صورت انبوه مین‌گذاری کرده بود ولی آن شب نتوانسته بود تا اول کانال این کار را انجام دهد، اما آخرهای کانال را مین‌گذاری کرده بود. بچه‌ها ی گردان متوجه شده بودند و در آن قسمت از کانال خارج شده بودند. فقط می‌خواستند نوک جاده تعاون را حفظ کنند تا لودرها و بولدوزرها بیایند و خاکریز بزنند. ولی گردان پیشروی کرده بود، به موقع نتوانسته بودند عقب بکشند و قیچی شدند و جنازه دوازده نفر از بچه‌های گردان علی‌اصغر آن سوی جاده تعاون ماند، مثل جنازه شهید سید داوود شبیری (همو).

مآخذ: جعفری، مجتبی، اطلس نبرد های ماندگار: عملیات نیرو های زمینی در ۸ سال دفاع مقدس (شهریور ماه ۱۳۵۹-مرداد ماه ۱۳۶۷)، تهران: سورۀ سبز، ۱۳۸۹ ش؛ رستمی، ابراهیم‌اژدر، خاکریزهای آبی (تاریخ شفاهی)، به کوشش: فرزاد بیات موحد، تهران: نشر بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، ۱۳۹۵ ش؛ رشید، محسن، اطلس جنگ ایران و عراق: فشرده نبردهای زمینی ۳۱ شهریور ۲۹ - ۱۳۵۹ مرداد ۱۳۶۷، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ۱۳۸۷ ش؛ زمانیان، حمیدرضا، اطلس لشکر۸ نجف اشرف در دوران دفاع مقدس، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، ۱۴۰۳ ش، سمیعی، علی، کارنامۀ توصیفی عملیات رزمندگان اسلام در طول ۸ سال دفاع مقدس، تهران: نصر کوثر، ۱۳۸۲ ش؛ مقیمی، مسعود، یادداشت، سند مورخ ۱۵ آبان ۱۴۰۱، شم بازیابی ۱۰۷۰۱۱ نHZ، موجود در اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان زنجان؛